-
1 тонкошёрстный
1. прил.нәҙек (ваҡ) йөнлөһарыҡ2. прил.из тонкой шерстинәҙек йөндән эшләнгән -
2 отказать
1. сов.кому, в чёмкире ҡағыу, үтенесте үтәмәү, ризалашмау, риза булмау, баш тартыу2. сов.кому, в чёммәхрүм итеү, инҡар итеү, барлығын күрмәү3. сов. разг.перестать действоватьтуҡталыу, эшләүҙән туҡтау, эшләмәй (башлау)4. сов. разг.перестать служить — о частях тела, органах чувств и т.п.
йөрөмәү, күрмәү, туҡтау, эшләмәүне откажи(те) в чём и с неопр. — зинһар, зинһар өсөн
-
3 безотказный
1. разг.никогда не отказывающийся от поручения, выполнения просьбытыңлаулы, тыңлаусан, күндәм, ҡарыуһыҙ2. разг.происходящий без перебоев, остановокбер тотҡарлыҡһыҙ, өҙлөкһөҙ, бер туҡтауһыҙ, өҙлөкһөҙ (бер туҡтауһыҙ) эшләгән (эшләй торған) -
4 отработать
1. сов. что и без доп.возместить трудомэшләп түләү, (бурысты) эш менән түләү2. сов. чтопроработать какое-л. времяэшләү, эшләп үткәреү3. сов.без доп.; разг.кончить работатьэште бөтөрөү, эштән туҡтау4. сов. что и без доп.; перен., разг.износитьсяэштән сығыу, яраҡһыҙланыу, туҙыу5. сов. чтоэшкәртеп (эшләп) еткереү (бөтөү)6. сов. что(яҡшы итеп) өйрәнеү, үҙләштереү -
5 отлетать
Iнесов. см. отлететьII1. сов.кончить летатьосоп туҡтау, осоуҙан туҡтау2. сов. что; разг.пробыть в авиацииосоусы булып эшләү -
6 без
1. предлог с род. п.при указании на недостаток, отсутствие кого-чего-л.-һыҙ/-һеҙ2. предлог с род. п.в отсутствие кого-л.-дан/-дән башҡа, юғында, юҡ саҡта3. предлог с род. п.при словах, обозначающих количество или меру, указывает на недостающее до полной меры количество-дан/-дәнбез исключения — береһе лә ҡалмай, тулыһынса, бөтөнләй
без оглядки — артына ҡарамайынса, алдын-артын ҡарамай
без умолку — туҡтауһыҙ, туҡтамайынса, өҙлөкһөҙ
-
7 за
1. предлогс вин. п.при указании на направление движения за пределы чего-л.аръяғына, артына, тышына, ситенә2. предлогс вин. п.при указании цели действия, предмета, лица, в защиту которого совершается действиеөсөн3. предлогс вин. п.при обозначении цены-ға/-гә, өсөн4. предлогс вин. п.при указании лица, вместо которого кто-л. действуетөсөн, урынына5. предлогс вин. п.указывает на лицо, предмет, на который направлено действие-дан/-дән6. предлогс вин. п.при обозначении лица, предмета, который вызывает какое-л. чувствоөсөн7. предлогс вин. п.при указании на то, в каком качестве воспринимается кто-что-л.итеп, тип8. предлогс твор. п.при указании на предмет, место, позади которого происходит действиеартында, ситендә9. предлог.с твор. п.при указании на место вокруг, около чего-л., рядом с чем-л., где происходит действиеартында, эргәһендә, янында10. предлог.с твор. п.при обозначении движения, следования за кем-чем-л.артынан, арттан11. предлогс твор. п.при указании на непрерывность следования одного за другимартынан, һуңынан, бер-бер артлыодин за другим — береһе артынан икенсеһе, бер-бер артлы
12. предлогс вин. п.при указании предмета, места, лица, по другую сторону которого что-л. помещено-ға/-гә, эсенә, артына13. предлогс твор. п.при указании на причинусәбәпле14. предлогс твор. п.при указании лица, предмета, ради получения которого совершается действиеартынан, маҡсатынан сығып, -ға/-гә15. предлогс твор. п.при указании на лицо, предмет, который является объектом действия-ды/-де16. предлогс твор. п.при указании на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия-да/-дәочередь за мной — сират миндә, минең сират
17. предлогс твор. п.при указании на лицо, предмет, которому присущи те или иные свойства-ды/-де18. предлогс твор. п.при указании на номер, подпись и т.п. внешние признаки документа-лы/-ле, булған, менән19. предлогв знач. сказ.ыңғайвсе за, он один против — бөтәһе ыңғай, ул бер үҙе ҡаршы
20. предлогс вин. п.при указании на место вокруг, около чего-л., рядом с чем-л.артына, янына, эргәһенә21. предлогс вин. п.при указании на начало действия, обычно с глаголом-ға/-гә22. предлогс вин. п.при указании на промежуток времени, в течение которого совершается что-л.-да/-дә, эсендә, буйындасделать за два часа что-л. — нимәнелер ике сәғәт эсендә эшләү
23. предлог.с вин. п.при указании на время, отделяющее одно событие от другогоалда(н), элек, элгәре24. предлогс вин. п.при указании на превышение предела, меры-дан/-дән ашыу (артыу)25. предлогс вин. п.при указании на расстояниеарала, алыҫлыҡта, ерҙә26. предлогс вин. п.при указании причиныөсөн -
8 отказаться
1. сов.от чего и с неопр.ризалашмау, теләмәү2. сов.не принять, отвергнутьбаш тартыу, кире ҡағыу, ҡабул итмәү, кире ҡайтыу (ҡайтауыллау), кире уйлау, дүнеү3. сов. с неопр.перестать действовать — о частях тела, органах чувств и т.п.
йөрөмәй (күрмәй, туҡтай, сыҡмай, эшләмәй) башлау4. сов. с неопр.эшләмәй башлау, туҡтау, ватылыу, боҙолоуне откажусь (не отказался бы) — ҡаршы түгел, әҙермен, баш тартмайым
-
9 бесперебойный
-
10 стать
I1. сов.баҫыу, тороуни стать, ни сесть — баҫып та, ултырып та булмай
2. сов.туҡтау, туҡтап тороу (ҡалыу), туҡталыу3. сов.расположиться, поместитьсяурынлашыу, туҡтау, туҡталыу4. сов.подняться для борьбыкүтәрелеү5. сов.кому-чему, во что; разг.төшөү, тороу6. сов. перен., разг.килеп сығыу, ҡалҡыуво что бы то ни стало — ни генә булмаһын, нисек кенә булмаһын
стать между кем — кемдеңдер араларына инеү, араларын боҙоу
стать на колени — теҙ сүгеү, буйһоноу
стать на ноги: — 1) һауығыу, аяҡҡа баҫыу
2) үҙаллылыҡ алыу, аяҡҡа баҫыу; стать у власти — хакимлыҡты алыу
II1. сов. с неопр.входит в состав сложного сказуемого в знач. `начать`башлау2. сов. с неопр.употребляется для образования будущего времени глаголов несовершенного вида-асаҡ/-ясаҡ3. сов.употребляется в знач. связкибулыу, китеү, төшөү, булып китеү4. сов. с кем-чем и без доп.произойти, случитьсябулыу5. сов. безл. с отрицанием – перестать быть в наличиибөтөү, юҡ булыу, юҡҡа сығыу6. сов.умеретьүлеү, вафат булыустало быть — тимәк, шулай булғас
станет с кого — -нан/-нән булыр (көт тә тор)
1. жосанкаһын, буй-һын, кәүҙә2. жобычно мн. статиу животных, преимущественно у лошадейһын, тороҡ, кәүҙә3. ж перен., уст.характерхолоҡпод стать: — 1) чему (подобен) оҡшаш булыу, һымаҡ (кеүек) булыу
2) кому-чему (в соответствии с кем-чем) -ға/-гә тура килеү (килеп тороу); с какой стати? — ни өсөн әле?, нишләп әле?, нилектән әле?
-
11 горноспасатель
-
12 диабаз
-
13 костыль
м1) култык таягы2) ( большой гвоздь) ыргаклы кадак (чөй)3) спец. терәк (төзелештә, тау эшләрендә кулланыла) -
14 терраса
-
15 встать
1. сов.тороу, баҫыу, тороп баҫыу, аяғүрә (аяҡҡа) баҫыувстать на ноги прям., перен. — аяғына баҫыу (тороу), аяҡҡа баҫыу
2. сов. разг.остановитьсяйөрөмәй (эшләмәй) башлау, туҡтау, туҡталыу3. сов. разг.покрыться льдомвстать на путь чего или какой — юлына баҫыу, юлға баҫыу
встать на сторону чью-л. — кемдеңдер яғына баҫыу, кем яҡлылыр булып китеү
встать с левой ноги — һул аяҡтан тороу (кәйеф булмау, уңмау)
4. сов.аяҡҡа баҫыу, һауығыу5. сов. о растенияхүҫеү, күтәрелеү, ҡалҡыу6. сов.подняться на борьбукүтәрелеү7. сов.взойтисығыу, ҡалҡыу, тыуыу, атыу8. сов.перед кем-чем; перен.возникнуть, появитьсякилеп тыуыу (сығыу, баҫыу)9. сов.куда-л., на что-л.; разг.баҫыу, тороу10. сов. разг.уместитьсяурынлашыу, һыйыу11. сов.приступить к какой-л. работетороу, баҫыу -
16 кахетинский
1. прил.кахетин...ы, Кахетия...ы2. в знач. сущ. с кахетинскоесорт винаКахетия шарабыГрузияла эшләнгән виноград шарабы -
17 неустанный
-
18 пирс
м; мор.пирскараптар туҡтау өсөн эшләнгән ҡоролма -
19 техник
м; в разн. знач.техник -
20 точка
I1. жслед от прикосновения, уколатап, төрткө, тимгел2. жзнак препинаниянөктә, төрткө3. жместо в пространстве, на плоскостиурын, ер4. ж спец.нөктә5. жместо расположенияурын, нөктә6. ж в знач. сказ.; разг.конченовәссәләм, бөттөещё час поработаю и – точка — тағы бер сәғәт эшләйем дә – вәссәләм
точка в точку — теп-теүәл, тәңгәл генә (тура килтереү)
IIж см. точить 1-3
- 1
- 2
См. также в других словарях:
тау — I. 1. Җир өстенең һәр яктан текә биегәеп, күтәрелеп торган шактый зур урыны 2. күч. Һәрбер текәлек, битләү. с. Үрле, текә таурак урыннан менү 3. Бик зур булып өелгән өемнәр тур. кишерләрдән таулар өелде. ТАУ БАЛАВЫЗЫ – Җир өстенә чыгып куерган… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
горняк — Тау индустриясендә эшләүче … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тампонаж — Тау токымнарындагы бушлыкларны цемент измәсе белән тутыру эше – скважина яки шахта аркылы агызылган сыеклыклар (су, нефть һ. б.) җир астына китеп әрәм булмасын өчен эшләнә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пульпа — 1. Теш эчендәге йомшак матдә (аңа нерв урнашкан була) ; теш йомшагы 2. Җир һәм тау эшләрен көчле басым астындагы су белән юдырып башкарганда барлыкка килгән тау токымы яки балчык белән су кушылмасы 3. Металлны аерып алу өчен су яки башка сыеклык… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
таш — 1. Металлардан башка һәртөрле каты минерал, тау токымы. Таштан кисеп ясалган кирпеч – төзү материалы. Таштан торган, таштан ясалган кайбер әйберләр яки аларның өлешләре мунча ташы 2. Кыйммәтле яки кирәкле минерал тур. 3. с. күч. Хәрәкәтсез һәм… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
альпинарий — Бакчаның яки паркның ташлы тау сыман итеп эшләнгән өлеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
балавыз — 1. Кәрәз төзү өчен умарта кортлары эшләп чыгара торган аксыл сары пластик матдә 2. Составы яки үзлекләре буенча балавызга охшашлы органик һәм минераль матдәләр тау балавызы. БАЛАВЫЗ КАПЧЫГЫ – Эченә баллы кәрәз тутырып балын сыгу өчен кулл. тор.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
баш — 1. Кеше һәм хайван гәүдәсенең авыз, иң әһәмиятле сизү органнары һәм зур ми урнашкан өлеше. Баш киеме башыгызны салыгыз. Баштагы чәч баш тарау. Баш мие, ми 2. Үсемлекләрнең югарыгы өлеше, өстәге оч ботаклары, шундагы чәчәклекләре яки җимешлекләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
галерея — 1. Бинаның аерым өлешләрен тоташтырган яки фасад буенча үткән түбәле озын тар коридор 2. Театр, цирк залларында өске ярус; галерка 3. Хәрби корылмаларда, тау яки җир асты эшләрендә җир асты юлы 4. Нәфис, сынлы сәнгать әсәрләреннән төзелгән музей… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җыен — I. 1. Нин. б. мәсьәләне хәл итү өчен җыйналган җәмәгать җыелышы. Митинг ... җыенда да чыгып сөйләгән ди 2. диал. Элек: бер төркем авылларда гадәттә сабан эшләре беткәч үткәрелә торган бәйрәм, ул һәр төркем авылда берәр атна булып, айдан артык… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
имән — Яфраклары челтәр кырыйлы, каты үзагачлы зур юан агач. с. Шул агачтан ясалган. ИМӘН АЛМАСЫ – Имән яфрагында аклы кызыллы кечкенә алма сыман түгәрәк шар; гало. ИМӘН БАРМАК – Баш һәм урта бармаклар арасындагы бармак; ишарә бармак. ИМӘН БОРЫН – Тау… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
